CHARACTERS [so far, in order of appearance.]

LADY ANDROMEDA. Lykopis’ chief advisor, later disguised as Hippolyte. Her name means, “Ruler of Men.”

LADY TELEPYLEIA. Lykopis’ oldest friend and sometimes lover. Her name means, “Far Vision.”

MOLPADIA. Telepyleia’s bastard daughter. Her name means, “Death Song.”

QUEEN LYKOPIS OF THEMYSCIRA. Elderly Amazon. Her name means, “She-Wolf.”

LADY BELLONA. Lykopis’ daughter-in-law. Married to Titus.

LADY OCTAVIA. Lykopis’ daughter-in-law. Married to Amadeus.

LORD TITUS. Lykopis’ oldest son

LORD AMADEUS. Lykopis middle son.

LORD CHERUBINO. Lykopis youngest son, later disguised as Hellequin, Lykopis’s Fool.

QUEEN OF ARMENIA. Connoisseur of boys.

LADY PHOEBE. Also connoisseur of boys.

PYRGOMACHE. Elder daughter to Telepyleia. Her name means, “Fiery Warrior.”

LIVIANA. Roman slave and confidant to Titus.

LADY ANTIOPE. A lady of the Court. Her name means, “Confronting Moon.”

House of Telepyleia. Molpadia and Lady Antiope enter.

MOLPADIA.

Ողջույն, տիկին:

Hello, ma’am.

ANTIOPE.

Եվ ձեզ, երիտասարդ տիկին: Ես ձեր մոր մոտ էի և տեղեկացրի նրան, որ լեդի Բելոնան և լորդ Ամադեուսը նրա հետ են լինելու այս գիշեր:

And to you, young lady. I was at your mother’s and informed her that Lady Bellona and Lord Amadeus would be with her tonight.

MOLPADIA.

Այդ ի՞նչ բան է:

Why is that?

ANTIOPE.

Ոչինչ։ Դուք, հավանաբար, լսել եք այդ լուրերը:

Vo’chinch. You may have heard the rumors.

MOLPADIA.

Ոչինչ չեմ լսած: Ասա, խնդրեմ, ի՞նչ լուրեր են:

I haven’t heard anything. Please tell me what the news is.

ANTIOPE.

Չե՞ք լսել, որ տիկնայք Բելոնայի և Օկտավիայի միջև, ամենայն հավանականությամբ, պատերազմ է սկսվելու:

Haven’t you heard that a war is likely to break out between the ladies Bellona and Octavia?

MOLPADIA.

Ոչ մի բառ:

Not a word.

ANTIOPE.

Դուք կանեք: Քաղաքացիական պատերազմը մեզ վրա է. Ցտեսություն, օրիորդ:[Exits.]

You will. The civil war is upon us. Goodbye, young lady.

MOLPADIA.

Պատերազմից խելագարված Բելոնան այս գիշեր այստեղ է, շատ լավ, հիանալի: Սա հյուսված է իմ ցանցում: Մայրս մարդ է ուղարկել քրոջս բռնելու։ Ես ունեմ մի դեր, շատ կարևոր դեր, որը պետք է խաղալ։

The war-mad Bellona is here tonight, very good, wonderful. This is woven into my web. My mother has sent someone to capture my sister. I have a role, a very important role, to play.

[Pyrgomache enters.]

MOLPADIA [cont.]

Մայրիկը դեռ բարկացած է: Բելոնայի դեմ ինչ-որ բան ասե՞լ եք: Նա այստեղ է գալիս հենց այս գիշեր և մեծ շտապողականությամբ, և Ամադեուսը նրա հետ: Օկտավիայի դեմ բան ասե՞լ ես։

Mother is still angry. Did you say anything against Bellona? She is coming here this very night and in great haste and Amadeus with her. Did you say anything against Octavia?

PYRGOMACHE.

Ոչ մի բառ:

Not a word.

MOLPADIA.

Ես լսում եմ, որ մայրիկը գալիս է: Ներիր ինձ։ Մենք հիմա պետք է ձևացնենք, որ կռվում ենք։ Քաշեք ձեր սուրը: Ձևացրու, թե պաշտպանվում ես: Հիմա ձեր դերը համոզիչ կերպով խաղացեք: [Loudly.] Հանձնվեք: Ես քեզ մորս առաջ կբերեմ։ Հեյ, լույս բեր: Այստեղ! [To Pyrgomache so that so only she can hear.] Փախիր, քույր, վազիր։ [Loudly.] Ջահեր բեր, ջահեր։ [To Pyrgomache so that so only she can hear.] Հրաժեշտ, ուրեմն։

I hear mother coming. Forgive me. We must pretend to fight now. Draw your sword. Pretend to defend yourself. Now play your part convincingly. Surrender. I will bring you before my mother. Hey, bring some light. Here! Run, sister, run. Bring torches, torches. Farewell, then.

[Pyrgomache exits.]

MOLPADIA [cont.]

Եթե ինքս ինձնից մի քիչ արյուն քաշեմ, կթվա, թե շատ եմ պայքարել։ [Wounds herself.] Ես տեսել եմ ամազոնուհիների, ովքեր, որպես կատակ, սրանից ավելի վատ են իրենց վնասել։ Մայրիկ, մայրիկ, կանգ առ, վերջ: Օ օգնություն չկա՞:

If I draw a little blood from myself, it will look like I fought hard. I have seen Amazons who, as a joke, have hurt themselves worse than this. Mother, mother, stop, stop. O is there no help?

[Telepyleia and Servants enter.]

TELEPYLEIA.

Ի՞նչ է պատահել, Մոլպադիա։

What happened Molpadia?

MOLPADIA.

Ձեր աղջիկն այստեղ էր այս խավարի մեջ, սուրը քաշած, չար կախարդանքներ էր մրմնջում, խնդրելով լուսնին լինել իր պաշտպան տիրուհին:

Your daughter was here in this darkness, sword drawn, muttering evil spells, asking the moon to be her protective mistress.

TELEPYLEIA.

Բայց որտե՞ղ է այժմ:

But where is she now?

MOLPADIA.

Նայեցէք, տիկին իմ: Արիւն է գալիս:

Look, my lady, I’m bleeding.

TELEPYLEIA.

Այո, այո, այո, բայց որտե՞ղ է Պիրգոմաչեն:

Yes, yes, yes, but where is Pyrgomache?

MOLPADIA.

Քույրս այսպես փախավ, մայրիկ, երբ հասկացավ, որ ես հայտնաբերել եմ իրեն։

My sister ran away like this, mother, when she realized that I had discovered her.

TELEPYLEIA.

Ինչ-որ մեկը, վազիր անսուրբ աղջկա հետևից:

Someone, run after the unholy girl.

[Servants exit.]

TELEPYLEIA [cont.]

Դուք խոսե՞լ եք նրա հետ:

Did you talk to her?

MOLPADIA.

Ես փորձեցի. Նա իմ քույրն է: Բայց նա փորձեց համոզել ինձ սպանել քեզ։ Ես հրաժարվեցի, ասացի, որ վրիժառու աստվածներն իրենց բոլոր հարձակումներն ուղղում են մահասպանության դեմ։ Մի խոսքով, տիկինս, երբ Պիրգոմաչեն տեսավ, թե ինչ զզվանքով ես ընդդիմանում էի նրա հրեշավոր մտադրություններին, նա հանած սրով հարձակվեց իմ անպաշտպան մարդու վրա և ծակեց թեւս ու հանկարծ փախավ։

I tried. She is my sister. But she tried to persuade me to kill you. I refused, I said that the vengeful gods direct all their attacks against matricide. In short, my lady, when Pyrgomache saw with what disgust I opposed her monstrous intentions, she attacked my defenseless person with her drawn sword and pierced my arm and then suddenly fled.

TELEPYLEIA.

Թող աղջիկը հեռու փախչի, նա չի կարող փախչել այս երկրում, և եթե նրան բռնեն, նա պետք է փրկագին վճարի։ Բելոնան՝ իմ ազնվական տիկինը, իմ գլխավորն ու պաշտպանը, այս գիշեր գալիս է, և նրա անունով ես ընդհանուր հռչակագիր կհրապարակեմ, որ ով կգտնի իմ աղջկան և կբերի նրան կախաղան, կարժանանա մեր պարգևին, իսկ ով թաքցնի նրան, դատավճիռը մահ է։

Let the girl flee far away, she cannot escape in this country, and if she is caught she must pay a ransom. Bellona, my noble lady, my chief and protector, is coming tonight, and in her name I will issue a general proclamation that whoever finds my daughter and brings her to the gallows will deserve our reward and whoever hides her, the sentence is death.

[Drums play offstage as Bellona, Amadeus & Attendants all enter.]

BELLONA.

Ի՞նչ են այս բաները, սիրելի ընկեր: Հազիվ հասա, այսինքն հենց հիմա, ու տարօրինակ լուր լսեցի։

What are these things, dear friend? I have just arrived, that is, just now, and I have heard strange news.

TELEPYLEIA.

Ա՜խ, տիկին, իմ խեղճ ծերունի սիրտս ճայթել է, ճայթել:

O lady, my poor old heart has burst, burst.

AMADEUS.

Մորս աղջիկը քո կյանքի դեմ դավե՞ր է պատրաստում։ Նա, ում համար մայրս կնքամայր էր, քո դուստրը՝ Պիրգոմաչե՞ն։

Is my mother’s daughter plotting against your life? Is she the one to whom my mother was godmother, your daughter Pyrgomache?

TELEPYLEIA.

Օ՜ տեր իմ, տեր իմ, ես ամաչում եմ։

O my lord, my lord, I am ashamed.

AMADEUS.

Ձեր աղջիկն էլ չէ՞ր ընկերուհին այն ամբարտավան ռազմիկների, ովքեր միշտ ուղեկցում են մորս։

Wasn’t your daughter also a friend of those arrogant warriors who always accompany my mother?

TELEPYLEIA.

Չգիտեմ, պարոն: Շատ վատ է, շատ վատ:

I don’t know, sir. It’s bad, very bad.

MOLPADIA.

Ճիշտ է, վարպետ։ Քույրս այդ խմբից մեկն էր։

That’s right, Master. My sister was one of that group.

AMADEUS.

Եղբայրս երեկ երեկոյան ինձ գրել է այդ մարդկանց մասին։ Զարմանալի չէ, որ նման չար միտք է ծնվել, հենց նրանք են դրդել աղջկան սպանել այս խեղճ պառավին, որպեսզի հետո մսխեն նրա կարողությունը։

My brother wrote to me last night about those people. It is no wonder that such an evil idea was born, it is they who instigated the girl to kill this poor old woman, so that they could then squander her fortune.

BELLONA.

Մոլպադիա, սա այն է, ինչ կոչվում է որդիական բարեպաշտություն:

Molpadia, this is what is called filial piety.

MOLPADIA.

Իմ պարտքն էր այդ, տիկին:

That was my duty, ma’am.

TELEPYLEIA.

Միակ երեխան, որին կարող եմ վստահել։ Մոլպադիան հայտնաբերեց դավադրությունը և վիրավորվեց, երբ փորձեց կանգնեցնել նրան:

The only child I can trust. Molpadia discovered the plot and was injured when she tried to stop it.

BELLONA.

Պիրգոմաչեն հետապնդվու՞մ է:

Is Pyrgomache being pursued?

TELEPYLEIA.

Այո՛, ազնիւ տիկին:

Yes, dear lady.

BELLONA.

Եթէ բռնուի, էլ երկիւղ չկայ, որ մէկ էլ վնասի, ի գործ դրէք դուք իշխանութիւնս, ինչպէս ձեր կամքն է: Գալով ձեզ, Մոլպադիա. որի գովելի հնազանդութիւնը այսքան լաւ փայլեց հէնց այս րոպէիս, այսուհետեւ մերն էք: Մենք շատ կարօտ ենք ձեզ պէս անձնուէր, անկաշառ մարդկանց եւ իսկոյն ձեր վրայ մենք ձեռք ենք դնում:

If she is caught, there is no fear that she will harm anyone, you exercise your authority as you wish. As for you, Molpadia, whose praiseworthy obedience shone so brightly at this very moment, from now on you are ours. We are in great need of loyal, incorruptible people like you, and we will lay hands on you immediately.

MOLPADIA.

Հաւատարմութեամբ կը ծառայեմ ձեզ, տիկին իմ, եթէ ոչ այլ արժանիքով:

I serve you faithfully, my lady, if for no other reason.

TELEPYLEIA.

[To Bellona.] Ես նրա կողմից շնորհակալ եմ:

I am grateful on her behalf.

BELLONA.

Չգիտէ՞ք` ինչու եկել ենք ձեզ մօտ:

Don’t you know why we came to you?

AMADEUS.

Այս մութ գիշերը ճանապարհորդելու համար այդքան շատ ժամանակ է վատնվել: Ծանր գործեր կան, իմ վեհ Տելեպաթիա, և դրանց համար մենք ձեր խորհրդի կարիքն ունենք։ Մայրս ինձ գրել է, եղբայրս էլ, որ վեճեր են ծագել նրանց միջև։ Մխիթարի՛ր քեզ, մեր վաղեմի ազնիվ բարեկամ, և տուր մեզ քո խորհուրդը մեր գործի վերաբերյալ, որը պահանջում է անհապաղ որոշում։

So much time wasted traveling on this dark night. There are heavy matters, my noble Telepathy, and for them we need your advice. My mother wrote to me, and so did my brother, that disputes had arisen between them. Console yourself, our old noble friend, and grant us your advice on our case, which demands an immediate decision.

TELEPYLEIA.

Ես պատրաստ եմ, տեր իմ, ծառայելու։ Բարի գալուստ, բոլորիդ բարի գալուստ:

I am ready, my lord, to serve. Welcome, welcome to all.

[They exit.]